Alle lof komt Allah toe en vrede zij met de Profeet Mohammed ﷺ, zijn familie, zijn nobele Metgezellen en degenen die zijn pad volgen tot aan de Dag der Opstanding.
Takfir, oftewel het bestempelen van de moslims (zowel de heersers als de onderdanen) met koefr (ongeloof), is één van de gevaarlijkste beproevingen die in onze tijd voorkomen. Deze misleidende gedachte heeft zich verspreid onder velen van de jeugd in de moslimwereld, in het oosten en het westen, in het noorden en het zuiden. Velen van deze jongeren zijn emotioneel erg betrokken en bezorgd om de religie. Zodoende hebben zij veel aangenomen van wat degenen die hun begeerten volgen, verspreiden. Deze volgers van hun begeerten hebben de principes en het gedachtegoed van de vroegere Khawaaridj (rebellen) vernieuwd en zij zijn een verlengstuk van hen geworden. Dit heeft hen geleid tot het doen van takfir op de islamitische maatschappijen als geheel en op alle moslimleiders, zonder uitzondering. De consequenties hiervan zijn afgrijselijk. Bloed wordt vergoten.
Definitie van koefr
Om takfir beter te kunnen begrijpen, is het noodzakelijk om eerst de term koefr te definiëren.
Taalkundig betekent de term koefr ‘bedekken en afschermen’. Over alles wat iets bedekt, kan worden gezegd ‘kaffarahoe’: ‘het bedekt het en het schermt het af’. Zoals wordt gezegd dat wanneer de boer het zaad in de grond stopt en met aarde bedekt, hij een kaafir is vanuit taalkundig aspect, want hij bedekt het zaad met aarde.
Wat de islamitische betekenis betreft, betekent het woord koefr soms de grote koefr, die de verrichter ervan buiten de oevers van de Islam doet treden. Soms betekent het de kleinere vorm van koefr, die de verrichter niet de Islam doet verlaten. De kaafir wordt een kaafir genoemd, omdat hij de gunsten van Allah (Verheven is Hij) bedekt en afschermt. Zodoende erkent hij de gunsten van Allah aan hem niet en toont hij geen dankbaarheid. In plaats daarvan ontkent hij de gunsten die Allah hem heeft geschonken.
De mensen van de Soennah bevinden zich op een gematigde koers in alle fundamentele zaken in de Islam. Zij bevinden zich tussen de twee extremen: zij die overdrijven en de grenzen overschrijden en zij die verwaarlozen en onachtzaam zijn. Allah beschreef dit in de Nobele Koran: ‘Zo hebben Wij jullie tot een gematigde gemeenschap gemaakt.’ [ Soerat al-Baqarah 2:143 ] Ook met betrekking tot de kwestie van takfir bevinden de mensen van de Soennah zich op een gematigde koers, tussen overdrijving en onachtzaamheid.
De kaafir, waarmee we bedoelen degene die zich bevindt op grote koefr, bestaat uit twee soorten. De eerste soort is de oorspronkelijke ongelovige. Deze soort omvat al degenen die geen moslims zijn, inclusief de christenen en de joden. Iedereen die hun koefr in twijfel stelt, is zelf een kaafir. De tweede soort is de afvallige die geboren werd uit twee moslimouders en in de fase van volwassenheid de Islam verwierp in woord of in daad.
Het standpunt van de mensen van de Soennah en de verschillende sekten ten opzichte van takfir
De mensen zijn met betrekking tot takfir te verdelen in drie groepen:
De eerste categorie zijn de Khawaaridj, de rebellen. Zij schrijven koefr toe aan de moslims wegens grote zonden, sommigen zelfs wegens kleine zonden. Bovendien schrijven zij koefr toe aan elke moslim die niet hetzelfde gelooft als zij. Zodoende maken zij het bloed en het bezit van de meeste moslims toegestaan. Deze groep bestaat voort in onze tijd en zij komen in vele delen van de moslimwereld voor.
De tweede groep zijn de Moerdji-ah. Deze groep zegt dat Iemaan, het geloof, niet wordt beïnvloed door een zondige daad, zelfs als de moslim een grote zonde verricht. Zij zeggen dat alle moslims gelovigen zijn en dat niets het geloof kan beïnvloeden. Hoewel het geloof van de Moerdji-ah ook andere opvattingen omvat, is hun geloof over het algemeen zoals hier is vermeld.
De derde groep is Ahl as-Soennah. Zij zijn op een gematigde koers tussen deze twee extremen. Zij haasten zich niet om de moslim te beschuldigen van koefr, maar tegelijkertijd weerhouden zij zich niet van het toeschrijven van koefr als iemand datgene verricht wat Allah en Zijn Boodschapper ﷺ als koefr hebben omschreven. Zij zeggen echter dat een moslim wellicht iets zegt of doet wat koefr is, maar het is niet correct om de koefr aan dit specifieke individu toe te schrijven totdat het bewijs is gevestigd, aan alle voorwaarden van takfir betreffende dit individu is voldaan en alle belemmeringen zijn verwijderd.
Belangrijke zaken betreffende takfir
De eerste belangrijke zaak is dat voordat de takfir gevestigd kan worden, er aan alle voorwaarden moet worden voldaan en alle belemmeringen moeten worden verwijderd.
Onder de voorwaarden van takfir zijn de volgende: kennis, vrije keuze, bedoeling, opzettelijke handeling of uitspraak van koefr en de acceptatie ervan. Dit betekent dat men moet vaststellen of deze persoon weet dat deze handeling koefr is en dat hij er zelf voor heeft gekozen, zonder ertoe gedwongen te zijn. Bovendien moet het duidelijk zijn dat de persoon deze daad met opzet verrichtte en er tevreden mee is. Tot de belemmeringen van takfir behoren: bevestiging van een fout, onwetendheid, dwang en misinterpretatie. De mensen van de Soennah kijken eerst naar de belemmeringen en de voorwaarden, voordat zij koefr toeschrijven aan een specifieke persoon.
De tweede belangrijke zaak waaraan gedacht dient te worden, is dat het toeschrijven van koefr aan de moslims en hen buiten de oevers van de Islam plaatsen een erg gevaarlijke zaak is. Het is aan niemand om zich in deze zaak te haasten en zich ermee bezig te houden, behalve degenen die stevig gegrondvest zijn in de kennis en bovendien voldoen aan zekere criteria. Dit vanwege het feit dat takfir het recht is van Allah en Zijn Boodschapper ﷺ. Zodoende kan dit alleen worden uitgevoerd door de erfgenamen van de profeten: de geleerden die stevig zijn gegrondvest in de kennis en die de besluitvoering van Allah en Zijn Profeet ﷺ verduidelijken. Zij zijn de enigen die hier gekwalificeerd voor zijn. Ieder ander dan zij die zich bezighoudt met takfir bevindt zich op een duister pad van overtreding. Het is dus niet toegestaan om takfir toe te passen op iemand, behalve degene die Allah en Zijn Boodschapper ﷺ als zodoende hebben aangewezen.
Over de ernst van takfir en de grenzen ervan die door Allah en Zijn Boodschapper ﷺ zijn gevestigd, zegt Shaykh al-Islaam Ibn Taymiyyah (moge Allah hem genadig zijn): ‘Dit is waarom de mensen van de kennis en de Soennah niet overgaan tot takfir op degenen die tegen hen ingaan, zelfs al passen diegenen takfir toe op hen. De zaak van koefr is namelijk een wettelijk recht, gevestigd door de sharia. Zodoende kan een persoon niet op een gelijke manier straffen (wat wil zeggen dat hij jou eerst tot kafir verklaart en jij hem daarop kafir tot verklaart). Dit is net zoals iemand die tegen je liegt en jij liegt vervolgens tegen hem of iemand is overspelig met leden van jouw familie en jij pleegt vervolgens overspel met leden van zijn familie. Want overspel en liegen zijn verboden en behoren tot het recht van Allah. Op dezelfde manier is takfir een recht dat Allah toebehoort. Wij beschuldigen dus niemand van koefr, behalve degene die Allah en Zijn Boodschapper ﷺ zo hebben genoemd.’
(Ar-Radd ‘alal Bakrie, 3/381)
Het gevaar van takfir beperkt zich niet tot het schenden van het recht van Allah (Verheven is Hij). De persoon die koefr aan een ander toeschrijft, loopt daarnaast het risico om in datgene te vallen waarvan hij zijn broeder beschuldigt. Dit is overeenkomstig met de overlevering van de Profeet ﷺ: ‘Een persoon die tegen zijn broeder ‘o ongelovige’ zegt, heeft een daad verricht waarbij deze daad van ongeloof op één van hen terugkeert. Als het is zoals hij zei, dan is de koefr van deze persoon bevestigd. Maar als het niet zo is, dan keert het terug op hem [d.w.z. op degene die takfir verrichtte op zijn broeder].’ (Moeslim & at-Tirmidhie)
In een andere overlevering zei de Profeet ﷺ: ‘Als iemand een ander van zonden beschuldigt door hem een faasiq of een verderfelijke persoon te noemen of hem van koefr beschuldigt, keert deze beschuldiging terug op hem als zijn metgezel (degene die beschuldigd wordt) onschuldig is.’ (Al-Boekhaarie)
De derde belangrijke zaak is dat takfir voor haat zorgt onder de mensen. Voornamelijk tegen diegenen die als kaafir worden geduid, want niemand houdt ervan om kaafir te worden genoemd. Dit kan zelfs leiden tot gevechten en bloedvergieten, welke kwaad berokkenen aan de betrokken individuen en de samenleving als geheel.
Shaykh al-Islaam Ibn Taymiyyah (moge Allah hem genadig zijn) zei: ‘Het is voor niemand toegestaan om koefr toe te schrijven aan iemand van de moslims, zelfs als deze een fout maakt en verkeerd handelt, totdat het bewijs aan hem is geleverd en de zaak aan hem wordt verduidelijkt. Degene wiens Islam is bevestigd met zekerheid, zijn Islam wordt niet weggenomen door twijfel. Zijn Islam komt slechts tot een einde na de vestiging van het bewijs en de verwijdering van de onduidelijkheid.’
(Madjmoe’ al-Fataawaa, 12/501)
Sommige van de praktijken van takfir in onze tijd
Een soort van takfir die in onze tijd wordt gepraktiseerd, is de onbeperkte takfir op de moslimleiders die niet heersen met de wetten van Allah. Deze generalisatie, zonder details, heeft ertoe geleid dat vele jonge moslims het rebelleren met geweld tegen hen als toegestaan beschouwen. Dit heeft geleid tot confrontaties, bloedvergieten en andere problemen die steeds groter worden. Bovendien brengt het chaos en instabiliteit aan de moslimwereld, zoals voor iedereen zichtbaar is.
Daarnaast zijn deze opvattingen niet gestopt bij de heersers, maar deze hebben zich uitgebreid naar de werknemers van de regering, veiligheidsdiensten en anderen. Het heeft ook vele imams van moskeeën, oproepers tot het gebed en geleerden bereikt. Dit door het voorwendsel dat zij allen collaborateurs met de regering zijn. Dit voorwendsel heeft zich zelfs uitgebreid naar de moslimgemeenschap als geheel. Degenen die niet de geloofsopvattingen van deze groepen hebben, worden beschouwd als ongelovigen. We hebben het niet over iets wat uit de lucht is gegrepen, dit is werkelijk gaande. Daarom vraag je je niet af waarom zij moslims vermoorden en plaatsen bombarderen waar zich vele moslims bevinden.
Het is zelfs zo ver gegaan dat deze groepen oproepen tot complete distantiëring van hun samenlevingen, omdat zij denken dat de hele samenleving uit ongelovigen bestaat en zij niet bij hen kunnen blijven. Het bereikt zelfs het niveau dat sommigen hen verplichtten om hun eigen vrouw te verlaten, als zij niet aan dezelfde takfir principes vasthoudt als de persoon zelf. Niet alleen dat, maar de echtgenote of vrouw die vasthoudt aan deze principes van takfir, getrouwd met een andere moslim, meent dat het voor haar verplicht is om haar man te verlaten als hij het niet met haar eens is. Zelfs tot het niveau dat er in sommige moslimlanden wordt opgeroepen om het gezamenlijke gebed niet te verrichten, onder het mom dat deze moskeeën geen echte moskeeën zouden zijn en dat de imams van deze moskeeën geen moslims zijn, omdat zij zijn ‘aangesteld door de regering’. Dit is gaande in sommige moslimlanden.
De oplossing
De oplossing van dit probleem is het verspreiden van de ware kennis van de Vrome Voorgangers (Salaf) en de correcte kennis van de Islam. Van de betrouwbare geleerden en de boeken van de Voorgangers. De jongeren dienen terug te keren naar de geleerden en hun adviezen te zoeken, in plaats van het volgen van deze zogenaamde denkers en hun takfiri boeken. Al degenen die deze methodologie verdedigen, staan niet bekend als de ware geleerden die vasthouden aan het pad van de Voorgangers.
Aan de andere kant dienen de moslimsamenlevingen en regeringen de correctieve benadering te nemen in het vasthouden aan de islamitische wetgeving. Wanneer dit omwille van Allah gedaan wordt, zal de belofte van Allah om kracht en standvastigheid aan de moslimgemeenschap te schenken beslist werkelijkheid worden.
Er zou ook altijd een handreiking moeten worden gedaan naar onze jongeren die beïnvloed kunnen zijn door deze takfir. Er dienen nuttige discussies over deze kwestie plaats te vinden en een weerlegging van de opvattingen die zij hebben, gebaseerd op bewijzen.
Als er iets is wat steeds benadrukt moet worden, of het nu om deze kwestie gaat of het begrip van de Islam als geheel, is dat de mensen erg serieus dienen te zijn over het kennen van de Islam vanuit zijn twee bronnen, de Koran en de weg van de Boodschapper van Allah ﷺ met het begrip van de Metgezellen. Dit is het criterium van bescherming waartoe iedere moslim zich uiterst zou moeten inspannen dit te leren. Dit is het ware mechanisme voor bescherming voor het individu en zodoende voor de familie en de maatschappij als geheel.
Een advies aan de jongeren
Tot slot weten wij allen dat emoties werkelijk zijn en zorgzaamheid om de Islam een sterke motivatie is voor zijn volgelingen. Als deze motivatie van zorgzaamheid, oprechtheid en emotie niet geleid wordt door het volgen van de Profeet Mohammed ﷺ in overeenstemming met de weg van de Voorgangers, kan deze veranderen in een vlammend vuur van vernietiging. Daarom geven wij opnieuw het oprechte advies aan onze jongeren om kennis op te doen vanuit zijn betrouwbare bronnen en van de geleerden die het pad van de Metgezellen volgen.
Moge Allah (Verheven is Hij) ons en onze moslimjongeren leiden naar het pad van rechtschapenheid en wijsheid en moge Allah onze gemeenschap beschermen tegen het onheil van takfir.
Dr. Saleh as-Saleh
